A cidade de Los Angeles (California, Estados Unidos) é lugar de masivas concentracións pacíficas e actos de violencia en protesta contra as medidas migratorias levadas a cabo pola administración do presidente Donald Trump.

 O carácter concreto das manifestacións foi resistir e limitar o despregamento dos organismos de inmigración e conter así as detencións con fins de deportación.

 As accións executadas polo Servizo de Inmigración e Control de Aduanas de Estados Unidos (ICE, polas súas siglas en inglés) de captura de supostos "ilegais" escalaron a operacións de redadas masivas en diversas cidades, de maneira simultánea, no que Trump chamou "a operación de deportacións máis grande da historia" do seu país.

 Ademais de ICE, a Oficina Federal de Investigacións (FBI, polas súas siglas en inglés) participou nestes operativos, o cal significa unha viraxe considerábel no seu ámbito de traballo —de maneira extralimitada e fóra das súas actividades habituais—, signo do máximo uso das capacidades do Goberno Federal para cumprir cos seus obxectivos.

 A pesar de que os sucesos na cidade californiana concentran a atención pública, en realidade o primeiro rexistro deste tipo de reaccións na rúa tivo lugar en Mineapolis (Minnesotta) o pasado 3 de xuño, mediante unha protesta espontánea para impedir detencións de ICE nesa cidade.

 A Casa Branca entende que esas manifestacións, polo seu carácter masivo —e en certas instancias violento—, poderían ser o detonante de reaccións similares noutras cidades.

 Ademais, o tipo de resposta que xurdiu desde a Oficina Oval ofrece indicios dunha posíbel crise constitucional non Estados Unidos.

Non se trata doutra protesta racial máis

 O número de protestas sociais pacíficas e violentas nos Estados Unidos por cuestións raciais é moi extenso. Os sucesos que teñen lugar xusto agora en Los Angeles evocan grandes conmocións, como as vividas logo do asasinato de Rodney King (1992) e George Floyd (2020), ambos afroamericanos, asasinados por policías brancos.

 Nos disturbios de Los Angeles, xusto agora, a comunidade latina —nomeadamente mexicana— ten un rol sobresaliente. Pero os seus motivos non se reducen a unha acción concreta dalgúns axentes da seguridade, nin pola morte dalgunha persoa.

 En realidade, a reacción contra ICE é unha resposta ante o Goberno Federal, a política antiinmigración de Trump e, especialmente, pola sensibilidade dos presuntos abusos das autoridades nesta materia.

 Durante semanas as redes sociais alagáronse de imaxes con casos de detencións masivas de persoas en condición ilegal e nos seus postos de traballo. Polo tanto, non se trata de criminais.

 Volvéronse virais os métodos de ICE nas inmediacións dos tribunais, onde acudiron persoas en cumprimento dos pasos para a regularización do seu status. Este ítem podería considerarse unha ruptura de facto das normas migratorias vixentes, polo que o mesmo goberno de Trump estaría a cometer abusos.

 Outro elemento é a estigmatización masiva de persoas mediante as novas leis de Trump, ao catalogar de "criminais" persoas en situación administrativa irregular. Ou noutros casos, ao derrogar masivamente os Status de Protección Temporal (TPS, polas súas siglas en inglés) e os Paroles Humanitarios, o cal deixa sen protección a centos de miles, incluída a poboación venezolana, sometida á ilegalidade migratoria de maneira involuntaria, e sobre a que se aplican detencións prolongadas e deportacións a terceiros países (O Salvador).

 En perspectiva, nos sucesos de Los Angeles de hoxe existen compoñentes sociolóxicos distintos aos doutras conmocións.

 O seu principal catalizador son as accións estruturadas, metódicas, violentas e claramente transgresoras das garantías legais dos afectados cometidas polo Goberno Federal.

 Esta vez non se trata dun policía branco a xeito de "caso illado" asasinando un afroamericano. Trátase da expresión concreta dun mandatario branco, quen emprega todo o poder do goberno de Washington contra a poboación racializada, latinoamericana, árabe, asiática e africana, en escalas claramente masivas, estigmatizantes e abusivas, mediante unha aporofobia abertamente exercida desde o ámbito institucional.

 Aínda que a aparencia destes sucesos está na raza, o factor de fondo máis distintivo é a violencia funcional do Estado a escalas abertas non particularizadas.

Crise constitucional e ameazas entre funcionarios

 A crise actual, alén das medidas migratorias de Trump e a resposta social, suxire a existencia de variábeis de fondo moito maiores. Unha delas é a posíbel ruptura progresiva —pero á vista de todos— do pacto social estadounidense. E este é un fenómeno que podería estar a ocorrer de maneira multidimensional.

 Durante meses produciuse un choque entre o goberno executivo de Washington e diversas instancias xudiciais, tanto estatais como federais, en razón das medidas migratorias do mandatario e a xudicialización de moitos casos particulares en todo o país.

 Iso deu pé a abertas diferenzas entre o Executivo e o Xudicial. Estas parecían transcorrer entre a liorta natural e contrapeso constitucional entre os poderes do país. Pero o que ocorre en Los Angeles abre o abano a novas denominacións dunha crise constitucional que se está a xestar, especialmente polas variábeis sociolóxicas e politolóxicas do caso.

 Trump foi completamente enérxico para repeler estas protestas, considerando a súa propia experiencia logo da gran reacción social polo asasinato de George Floyd en 2020, a cal debilitou o seu primeiro mandato.

 Pero o mandatario aplica esta forza, a poucos meses de indultar 1.600 detidos e xudicializados quen —no seu nome— asaltaron e vandalizaron o Capitolio en Washington hai catro anos.

 A incongruencia e selectividade no emprego da forza e a lei son factores que amosan o "rei espido", e xérase unha ruptura de vínculos entre a sociedade norteamericana e a súa principal instancia de representación.

 Doutra banda, hai situacións que ocorren xusto agora e que deben considerarse inéditas polas súas características e contexto.

 A Garda Nacional de California pasou a control do Goberno Federal e dispuxo 2.000 soldados para reprimir as protestas.

 As últimas veces que se empregou a Garda Nacional para repeler a violencia nas rúas foron durante os casos de King e Floyd, en 1994 e 2020, respectivamente.

 A distinción deste feito, agora, é que Trump dispuxo da Garda Nacional en California sen o consentimento do gobernador do Estado, Gavin Newson. Isto non se daba desde 1965, desde os "Disturbios de Watts", outra protesta violenta de afroamericanos, tamén na capital californiana.

 Durante 1994 e 2020 foron os gobernadores de California os que solicitaron a Washington o uso da Garda Nacional no seu estado para conter a violencia. Pero esta vez o gobernador demócrata chantouse fronte a Washington.

 Newson enviou unha carta ao Departamento de Defensa para que retire as tropas que "ilegalmente" desprazou á cidade de Los Angeles, argumentando que está "a vulnerar a soberanía estatal".

 O gobernador anunciou que demandará a administración federal, polo que cualificou como unha "intervención ilegal e sen precedentes" nas recentes protestas. Nese sentido, denunciou unha violación á autonomía estatal e prometeu levar o caso aos tribunais.

 Gavin Newson tamén publicou unha carta apoiada por todos os gobernadores demócratas do país na que cualificaron as accións de Trump como un "alarmante abuso de poder".

 Pola súa banda, durante unha entrevista á cadea NBC News, Tom Homan, o chamado "tsar da fronteira" designado por Trump, indicou que o devandito gobernador podería "afrontar arresto" por cometer o "delito grave" de resgardar a inmigrantes ilegais.

 Homan indicou que "é un delito grave impedir que as forzas da orde fagan o seu traballo", en alusión ao rexeitamento de Newson polo despregamento de 2.000 militares na cidade.

 O secretario de Defensa, Pete Hegseth, advertiu que os marines en servizo activo da base naval de Camp Pendleton poderían ser mobilizados como parte da resposta federal aos disturbios.

 "Estes violentos ataques da turba están deseñados para evitar a expulsión de inmigrantes ilegais do noso territorio e un enorme risco para a seguridade nacional", publicou Hegseth na súa conta de X. O funcionario engadiu que os marines están "en máxima alerta".

 O propio Trump agregou unha nova compoñente a esta crise: ordenou de maneira comunicativa e non administrativa, desde a rede Truth Social, "enviar as tropas" a Los Angeles. Fíxoo sen especificar que compoñente militar e considerando que a Garda Nacional xa tiña presenza no terreo.

 Este podería considerarse un acto ambiguo e perigoso polo contexto, pois iso podería inducir á carraxe social e xerar un incremento dos eventos.

 O uso discrecional da Garda Nacional, de maneira unilateral, por parte de Trump executouse mediante o Código das Forzas Armadas de Estados Unidos (10 U.S.C. 12406).

 Este só autoriza o presidente a usar a Garda Nacional no caso de que o país sexa "invadido ou está en perigo de invasión por unha nación estranxeira", se "existe unha rebelión ou perigo de rebelión" contra o goberno, ou se "o presidente non pode executar as leis dos Estados Unidos coas forzas regulares".

 O debate, xusto agora, é en que medida o contexto de Los Angeles se parece ao descrito neste código, aínda que Trump refira unha "invasión" de ilegais.

 Varios funcionarios da administración Trump, como o vicepresidente J.D. Vance, falaron dunha "insurrección" para referir un suposto estado de rebelión contra o goberno.

 Pero Trump dixo o domingo 8 de xuño que, por agora, non está preparado para invocar a Lei de Insurrección de 1807, a cal o facultaría para federalizar toda a Garda Nacional do país e despregar as forzas armadas.

 Con todo, en California o mandatario parece estar a estirar as fronteiras do dereito e aproveita as posíbeis fendas legais para emprender accións, mentres os seus funcionarios de gabinete ameazan con deter o gobernador Newson e encirran co uso de marines.

 Aínda que non Estados Unidos as protestas por razóns de raza foron recorrentes, nesta oportunidade hai compoñentes claramente distintos, tanto no sociolóxico polas causas da reacción de masas, como no politolóxico debido ao tipo de resposta que xurdiu desde a Casa Branca e o choque institucional que se está a producir respecto ao estado de California.

[Artigo tirado do sitio web venezolano Misión Verdad, do 9 de xuño de 2025]